 |
|
หลักการออกแบบหรือการจัดองค์ประกอบศิลปะ คือ การนำเอา เส้น รูปทรง ค่าของน้ำหนัก สี และพื้นผิว มาจัดวางลงในที่ว่าง ส่วนประกอบของการออกแบบได้มาปรากฏตัวอยู่ในที่ว่าง ซึ่งได้กล่าวมาแล้วในข้างต้นในเรื่องของการสร้างภาพ 2 มิติ และ 3 มิติ ขึ้นในที่ว่างของภาพ ซึ่งเรียกว่าองค์ประกอบทางรูปธรรม และยังมีองค์ประกอบทางนามธรรม ซึ่งหมายถึงเนื้อหาสาระอีกส่วนหนึ่งด้วย และในที่นี้จะกล่าวถึงหลักการออกแบบ ซึ่งเป็นพื้นฐานของการสร้างงานศิลปะ
หลักการออกแบบประกอบด้วย :
|
|
3.6. ความสมดุล (Balance)
ความสมดุล หมายถึง ความเท่ากัน หรือการถ่วงเพื่อให้เกิดการเท่ากัน การเท่ากันนี้อาจจะไม่เท่ากันจริงก็ได้ แต่เท่ากันในความรู้สึกของมนุษย์
มาโนช (2538: 143-144) กล่าวว่า ในทางศิลปะและการออกแบบ เราแทนค่าของก้อนน้ำหนักเป็นภาพที่เห็นด้วยตา เช่น น้ำหนักเป็นเส้น รูปร่าง รูปทรง หรือสี ซึ่งเป็นการรับรู้ได้ทางประสาทตา ดุลยภาพที่เกิดขึ้นนี้มี 3 ลักษณะคือ
3.6.1.
สมดุลที่เท่ากัน (Symmetrical Balance หรือ Formal Balance)
เป็นการจัดวางภาพสองข้างที่มีขนาดเท่ากันลงบนพื้นที่ ซึ่งแต่ละภาพจะถูกจัดวางห่างจากศูนย์กลางเท่ากัน
จะได้สมดุลที่เท่ากันซึ่งทำให้เกิดความรู้สึกนิ่งอยู่กับที่
มั่นคง สง่างามน่าเกรงขาม
 |
ภาพแสดงความสมดุลของตัวอาคารที่มีความเท่ากันทั้งสองข้าง
หรือเรียกว่า สมดุลที่เท่ากัน์ |
|
3.6.2.
สมดุลที่ไม่เท่ากัน (Asymmetrical Balance หรือ Informal Balance)
ภาพสองข้างไม่เท่ากัน โดยข้างหนึ่งมีขนาดมากกว่าอีกข้างหนึ่ง
ทำให้เกิดดุลยภาพที่ไม่เท่ากันซึ่งการหาตำแหน่งเพื่อจัดวางภาพให้เกิดสมดุลแบบนี้
มักนิยมใช้กฎแห่งการชดเชย (Rule of Compensation) และกฎอมตะ
(Golden Rule) คือ จะต้องเลื่อนภาพข้างที่มีน้ำหนักมากกว่าเข้ามาใกล้จุดศูนย์กลาง
จึงจะทำให้เกิดความสมดุล หรือ ตำแหน่งที่เกิดจากเส้นแบ่งส่วน
3 ส่วน ในแนวตั้งฉาก และแนวนอนตัดกัน คือตำแหน่งที่เหมาะสมสำหรับวางภาพเพื่อให้เกิด
ความสมดุลที่ไม่เท่ากัน
 |
ภาพแสดงถึงความสมดุลที่ไม่เท่ากัน
และได้นำกฎอมตะ (Golden Rule) มาใช้เพื่อให้เกิดความงาม
ซึ่งจะเห็นได้ว่าจำนวนวงกลมทางด้านล่างขวามีจำนวนมากกว่าจำนวนวงกลม
2 วงทางด้านซ้ายบน ดังนั้นวงกลมส่วนล่างจึงเกาะกลุ่มกันและจัดวางเข้าใกล้จุดศูนย์กลาง |
|
3.6.3.
สมดุลรัศมีวงกลม (Radial Balance) คือการสร้างภาพในลักษณะวงกลม
มีรัศมีจากจุดศูนย์กลาง จะก่อให้เกิดสมดุลขึ้น และทำให้เกิดความรู้สึกเคลื่อนไหวโดยมีแกนกลาง
 |
ภาพแสดงรัศมีจากจุดศูนย์กลาง
ทำให้เกิดรัศมีวงกลม โดยมีแกนกลางหรือจุดเด่นของภาพคือ
ลูกโลก |
|
 |
ภาพแสดงถึงการใช้หลักการสมดุลรัศมี
โดยมีนักเต้นบัลเลย์ชาย หญิง เป็นแกนกลางของรัศมี |
|
|
